Hat Sanatı Yazı Çeşitlerinden Rik'a hattı
Tevkî’nin kurallarına bağlı olup onun nesih gibi küçük yazılan Sözlükte “küçük
sayfa ve mektu” anlamına gelen rik’a, vakıf işlerinden başka Kur’an-ı Kerim’in
sonunda dua sayfasında; yani hattatın kendi adını andığı ve eseri yazdığı yeri,
tarihi ve Allah’a duasını bildiren bir veya iki sayfalık yerinde çoklukla
kullanılmıştır. Aklâm-ı sitte’den ayrı üslupla gelişen ta’lik , divani, celî
divanî, rik’a da önemli yazı türleridir. Osmanlı Türklerinin icadi olan rik’a
divanî hattındaki dikey harflerin boylarının biraz küçültülmesi, sadeleşmesi,
kavis ve meyillerinin azalmasıyla meydana gelmiştir. Sarayda doğan bu hat günlük
yazışmalarda ve mektuplarda kullanılmıştır. En eski örneklerine 18. asrın ilk
yarısında rastlanan rik’a 19. asırda Bâbıâli’de gelişmiş ve asıl hüviyetini orda
bulmuştur. Bâbıâli’de Mümtaz Efendi (ö. 1871) tarafından yazıldığı ve üslubu
sonradan gelenler tarafından takip edildiği için Mümtaz Efendi rik’ası veya
Bâbıâli rik’ası diye anılmıştır. Mehmet İzzet Efendi (ö 1903) tarafından
geliştirilen ve sıkı kaidelere bağlı kalan bir çeşit rik’a daha doğmuştur. İzzet
Efendinin rik’ası denilen bu yazı daha sonra Arap aleminde celî şekliyle revaç
bulmuştur.
Tevkî’nin kurallarına bağlı olup onun nesih gibi küçük yazılan Sözlükte “küçük
sayfa ve mektu” anlamına gelen rik’a, vakıf işlerinden başka Kur’an-ı Kerim’in
sonunda dua sayfasında; yani hattatın kendi adını andığı ve eseri yazdığı yeri,
tarihi ve Allah’a duasını bildiren bir veya iki sayfalık yerinde çoklukla
kullanılmıştır. Aklâm-ı sitte’den ayrı üslupla gelişen ta’lik , divani, celî
divanî, rik’a da önemli yazı türleridir. Osmanlı Türklerinin icadi olan rik’a
divanî hattındaki dikey harflerin boylarının biraz küçültülmesi, sadeleşmesi,
kavis ve meyillerinin azalmasıyla meydana gelmiştir. Sarayda doğan bu hat günlük
yazışmalarda ve mektuplarda kullanılmıştır. En eski örneklerine 18. asrın ilk
yarısında rastlanan rik’a 19. asırda Bâbıâli’de gelişmiş ve asıl hüviyetini orda
bulmuştur. Bâbıâli’de Mümtaz Efendi (ö. 1871) tarafından yazıldığı ve üslubu
sonradan gelenler tarafından takip edildiği için Mümtaz Efendi rik’ası veya
Bâbıâli rik’ası diye anılmıştır. Mehmet İzzet Efendi (ö 1903) tarafından
geliştirilen ve sıkı kaidelere bağlı kalan bir çeşit rik’a daha doğmuştur. İzzet
Efendinin rik’ası denilen bu yazı daha sonra Arap aleminde celî şekliyle revaç
bulmuştur.
Yorumlar
Yorum Gönder